Türkiye-Hollanda gerginliği bir telefonla mı çözüldü?

Türkiye-Hollanda gerginliği bir telefonla 16 ay sürmeden bitti.

Türkiye ile Hollanda arasındaki kriz’in sona ermesiyle Hollanda’daki Türk işadamlarının yüzü güldü.

Hollanda, 11 Mart 2017 yılında, önce ‘referandum’ için Rotterdam’a gideceğini açıklayan Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun uçuş iznini iptal etmişti. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun Hollanda’da uçuş izninin iptal edilmesinin ardından, 12 Mart 2018 tarihinde karayoluyla Hollanda’ya giden Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Fatma Betül Sayan Kaya’nın aracı Rotterdam Başkonsolosluğa 30 metre kala durdurulmasıyla başlan kriz, yaklaşık 1000 yıllık dosluğun verdiği dayanışma sonucu 16 ay sürebildi. Tarihten gelen derin dostluk az bir yara ile kalıcı olmadan düzeldi.

Hollanda’daki Türk Lobisininde bundan böyle dostluğun devamı adına kolları sıvamalıdır.

İki ülke arasındaki diplomatik kriz sonrası, başta Turizm olmak üzere bir çok yatırımcıların yüzleri gülecek…

Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun, Hollandalı mevkidaşı, Stef Blok ile bir telefon görüşmesi sonucunda iki ülke dostluğu yeniden başladı.

Tarihte eşi bulunmayan eski dosttur Hollanda.

Yaklaşık bin yıllık dostumuzdur.1005 yılında 24 yaşındaki Hollanda Kontu Graaf Dirk III Van Holland (981-1039) tarihlerinde Hac için Kudus’ü: oradan İstanbul, Konya ve Antakya’yı ziyaret etmiştir. Türklere karşı düzenlenen bir Haclı Seferine davet,1536. Bu mektup, Alman Kralı veya İmparatoru tarafından Alman İmparatorluğu’na bağlı topraklardaki yerel hükümdarlara gönderilen (sonuç alma şansı sınırlı) mektuplara bir misaldir. Bu mektup, (Roma Kralı sıfatıyla Alman biraderi V. Charles’in vekili olan) 1. Ferdinand tarafından bugünkü Hollanda’da Noord-Brabant eyaleti topraklarında yer alan. Breda kentinin  Baronu Nassau’lu III.Henri’ye gönderilmiştir. O yıllarda bu mektuplar önceden basılı formlara yazılıyordu. Formlardaki boşluklara ihtiyaç duyulan asker sayısı ve tarihler dolduruluyordu. Breda Baronları bu tür birçok davet almışlarsa da Türklere karşı maceralara hiçbir zaman katılmamışlardır.

Zeeland bölgesinde Osmanlı izleri;

Hollanda’nın birçok kentlerinde dimdik ayakta duran ve korunan Osmanlı izleri muvcuttur. Osmanlı İmparatorluğu ile Hollanda arasında yapılan ilk antlaşmalar, kapitülasyonlar, IV.Murat tarafından 1634 yılında Hollanda Cumhuriyeti’ne verilen 6 metre uzunluğundaki kapitülasyonun yer aldığı ahidnamenin-fermanın üzerindeki Tuğra halen orjınalliğini korumaktadır. Lahey Devlet Arşıvinde bulunan iki ülkenin resmi yazışmalar, çok hassas bir şekilde korunuyor. 

Hollanda’da Türk Köyü, 16.yüzyılda ispanyollar Hollandalılarla savaşmak için 1500 Osmanlı forsayı İspanyol Kalyonları ile Akdeniz’de esir alınıp Hollanda Sluis kanalına getirilir. Yabancı dil bilen Forsalardan bir tanesi İspanyolların savaş planları hakkında bilgi vererek Hollandalıların uzun süren savaşın kazanılmasında büyük rol oynadılar. Bu nedenle Kral Maurits bu bölgeye Osmanlıları hatırlamak için 1604 yılında Türkiye Köyü adını verir. Türkiye Köyü yakınlarında bulunan Sint Anna Ter Muiden köyündeki Osmanlı çeşmesi ve belediye Sarayına Türk yarımay Hilali yer almaktadır. 

Ülke genelinde en çok Osmanlı izleri bulunan kentler arasında, Sluis, Amsterdam, Leiden, Hoorn, Edam, Lahey, Bazı Hollandalıların bugün de hala boyunlarına astıkları yarımay biçimindeki gümüş kölyeler işte bu dönemin mirasıdır. Hilal Madalyonda yazılı olan ‘’Papa taraftarı olmaktansa Türk olmayı yeğlerim’’ sözünü ne zaman unuttunuz. 

17. yüzyılda Osmanlı saflarında Hollandalı Korsanlar; Hollanda, daha düne kadar gölgesinde yaşadığı İspanya’ya kafa tutacak cesareti Osmanlı’daki ticaret imtiyazlarından aldığı ekonomik güçte bulur. 

Lale; herşeyden önce tarih içerisinde Hollanda Türkiye dostluğunun sembolü olmuştur. İstanbul’daki Avusturya elçisi Ogier Ghislain de Busbecq Türkiye’den getirdiği ilk lale soğanını Hollandalı uzman Clusius’e verir ve yeni türler üreterek geliştirilmiştir. Türk lale soğanı Leiden’deki Hortus Botanicus bahçesinde 1593 yılında dikilir ve 1594 ilkbaharında Hollanda ilk lalesine kavuşur. İkinci Dünya Savaşı sırasında (1940-1945) kıtlık yıllarında Hollandalılar lale soğanlarından çeşitli yemekler de yapmışlardır. 

Leiden Belediye Sarayı’nın çatısında 15 adet sarı pirinçten yapılmış Türk Hilali, 1595 yılından bugünlere kadar binayı süslemektedir. 1719 yılında İzmir’deki Hollanda menşeli ticarethane sayısı 7’ye düştü. Böylece Hollanda’nın Altın Çağı denilen dönem sona eriyordu. 1673 yılından kalma Altın Kaplamalı Türk adlı binası, Hollandalıların yün ve kumaş ticaretinde kısa zamanda ustalaştıkları başarının eşsiz bir kanıtıdır. 

Amsterdam’da 1625’te Doğu Akdeniz (Levant) Ticaret ve seyrüsefer yöneticiler kurulu oluşturulmuştur. Hollanda’ya Türk kahvesini, çayını ve tütünü ilk getiren Hoorn kentindeki Kaag Firması’nın tarihi binasında 1793 yılından beri bayrağımız dalgalanmaktadır. ( Amsterdam’da Tekstil Atölyesi olarak kullanılan Osmanlı tüccarların uğrak yeri Ay Yıldızlı Padişah Kapısı,1629. Amsterdam (Rijksmuseum) Devlet Müzesi’nde özel kolleksiyon bölümünde 65 adet Osmanlı tablosu bulunmaktadır.

Osmanlı İmparatorluğu dönemindeki dostluk ilşkileri, Cumhuriyet döneminde de devam etmiştir. 

Hollanda-Türkiye Derneği: Çağdaş Türkiye ve Hollanda arasındaki ticari ilişkilerin güçlendirilmesi için 20 Ocak 1934’te, Hollanda-Türk Derneği kurulmuştur. Kuruluş anlaşması her iki ülkenin devlet başkanları, Cumhurbaşkanı Atatürk ve Kraliçe Wilhelmina tarafından imzalanmıştır.

Şenol Ocaklı | Amsterdam