Vakıf kurmanın püf noktaları | Emre Teker

Vakıf mı kurulacak? Toptan hazır ‘Fastfood’ tüzükleri önleyin! Uygun tüzükler için tavsiyeler ve dikkat edilecek hususlar:

Mesleğim icabı devamlı vakıflar kuruyorum. Sivil insiyatiflerin toplumumuzun merkezinde olup desteklendiği bir toplumun içinde yaşıyoruz. Toplumumuzun çesitliliği ne kadar ise, bunun yansıması olarak, vakıfların çeşitliliğide o kadardır. Her vakfın kendine has karakteri vardır ve bundan dolayı her vakıf bir ayrı özeldir. O yüzden bir vakfın kuruluşunda, vakfın temelini sağlam ve bilinçli biçimde atıp, ne tur bir vakıf istenildiğini bilmek önem arz ediyor.

Bu gerçekten çok önemli, çünkü uygulamada yönetim derecesinde bir sorun oluştuğunda, insanlarımızın bu hususta ne kadar çok canının sıkıldığını görüyorum. Devamlı gördüğüm örneklerden biri, problem çıktığında tüzüklerin yetersizliği ortaya çıkıyor. Bu sırf tüzüklerin ‘esnek’ olmadığından veya vakfın kuruluşu esnasında tüzüklerde belirli bir hususun gözardı edilerek, hiç düzenlenmemiş olmasından kaynaklanıyor. Bunun ardından bu tüzükleri ‘hemencik’ değistirecek bir noter aranıyor. Bu ‘hemencik’ değişmesini isteyen vakıf yöneticisi bir bakiyor ki, tüzükler ‘hemencik’ değistirilebilmiyor, çünkü tüzük değiştirmek bazen sıfırdan sağlam tüzükler hazırlamaktan daha emek isteyen ve vakit alan bir iştir! Daha cok vakit alınan bir iş olduğu için, bu maddi boyutuna da yansıyor. Bunun sebebi bir tüzük değişikliğinde bu değişikliğin diğer maddelerlede uyum halinde olması gerekiyor olması ve noter tüm tüzüğü, a’dan z’ye tekrar gözden geçirmesi gerekiyor. Buna ilaveten kısmi tüzük değişikliklerde, yenilenmiş tüzükleri ve diğer tüzükleri içeren bir bütün oluşturuluyor. Bu yüzden tüzük değişiklikleri genel anlamda maliyetli olabiliyor. Halbuki bütün bunlar, vakfın kuruluş aşamasında düşünülmüş olup göz önünde bulundurulursa, böyle bir maliyet önlenilebilir. Vakfın kuruluşunda ucuz diye sunulan ‘arızalı’ tüzüklerin ileride nasıl pahalıya patladığını nice vakıf ilgilenenleri çok iyi bilir.

Şimdi sizlerle paylaşmak istediğim ve vakıf kurmak istediğinizde tüzüklerde dikkat edeceğiniz (bazı) önemli hususları sıralayayim:
– Vakfın amacını belirleyin.
– Bu amacın nasıl ve hangi yollarla, ne tür faaliyetlerle ulasılması gerektiğini belirtin.
– (En az) kaç tane yönetici olması gerekiyor, kaç yılda bir yönetim değişikliği olması gerekiyor, bir yönetici yeni dönemde tekrar görev yapabiliyor mu, kaç dönem görev yapabiliyor? Yönetici olmak için belirli vasıflara sahip olmak şart mı?
– Temsil yetkisi nasıl düzenlenecek, her yönetici münferit olarak imza yetkisine sahip mi? Yoksa sadece bir diğer yöneticiyle beraber mi yetkili?
– Vakıf tarafından yöneticiye bir maddi ödül verilebilir mi, yoksa sadece giderlerini karşılamak için mi bir maddi katkı veribelir?
– Bir yöneticinin askıya alınma veya görevinden alınma prosedürü nasil olacak, bu prosedür ciddi ve aynı zamanda esnek biçimde tüzüklerde düzenlenmiş mi? Çünkü böyle bir mevzunun mahkemeye intikal etmesi, istenilmeyen ve en son tercih olarak görünüyor.
– Komisyonların veya bir denetleme kurulunun olması gerekiyor mu?
– Günlük işleri takip edecek bir genel müdür atanabilecek mi?
– Vakfın mali gücü hangi gelirlerden oluşacak?
– Vakıf binası alınıp satılacağında, bu karar kaç oyla kabul olacak, bütün yöneticilerin oybirliğiyle mi yoksa (üçte/iki) oy çokluğu yeter mi?
– Vakıf bir federasyona veya buna benzer bir geniş bir yapıya mi bağlanacak? O zaman tüzüklerinde buna uyumlu biçimde düzenlenmiş olması gerekiyor. Fakat burada vakfın kendi isteğiyle federasyondan ayrılabilme hürriyetide tüzükler tarafindan bir şekilde güvenceye alınmış olması gerekiyor. Mesela ‘Eğer vakıf federasyondan ayrılırsa, bu vakıf feshedilir’ gibi bir madde her zaman istenilen bir madde değildir ve ayrıca bunun hukuki açıdan ne kadar sağlıklı olup olmadığı bir ayrı sorudur. Noterinize bu hususu özellikle danışın, çünkü noteriniz hukuki sonuçlari daha iyi öngörebildiği için, tarafları bir dezavantaja düşüremez.
– Birleşme, bölünme ve fesih kararları nasıl alınacak? Diyelim ki bir yönetici böyle bir kararı verme hususunda toplantıya her hangi bir sebepten dolayı katılamayacak olursa, o halde kaç oyla böyle bir karar alınabilecek ve nasıl bir süreç izlenilecek.
– Vakfınızın ANBI (= Algemene Nut Beogende Instelling) olabilmesi gerekiyor mu? ANBI topluma bir hayır kurumu olarak geçiyor. ANBI statüsünün vergi avantajları var, çünkü hibe edilenler vakfınız için vergiden muaf oluyor. Hibenin yüksekliği ne kadar olursa olsun fark etmiyor! Üstelik, eğer siz bu hibenizi, beş yıl için belgeli olarak taahhut ederseniz, yani ‘periodieke schenking’ olarak düzenletirseniz, bu hibenizin tamamını ödeyeceğiniz gelir vergisinden (inkomstenbelasting) indirebiliyorsunuz. Yine burda hibenizin yüksekliği hiç farketmiyor!
Size emin ve kaliteli tüzükler için ve daha nice aklınıza ilk etapta getiremediğiniz püf noktalar için noter(adayı)nız yol gösterecektir. Sonuç olarak gerçekten soru sormaktan çekinmeyin, aklınıza gelen ve kuracağınız vakfınızı ilgilendiren her hususu sorun ki tüzüklerin içeriğini ve sonucunu anlayabilin. Sizi ileride karın ağrısı verecek olan toptan hazir ‘Fastfood’ tüzükleriyle aldatmasınlar.

Emre Teker
Noter(adayı)
Actus Notarissen
E.teker@actusnotarissen.nl